مفهوم ضریب نفوذ یا Impact Factor و نقد آن
Web of Science تا به حال 12032 مجله را ایندکس کزده است. ژورنال های جدید که از اولین ایشو نمایه می شوند، بعد از دو سال از نمایه شدن ضریب نفوذ می گیرند. (سایتیشن ها برای سال قبل از volume 1 و تعداد مقالات قبل از volume 1 صفر در نظر گرفته می شوند). ژورنال هایی نیز که از volume به غیر از volume 1 نمایه می شوند بعد از 3 سال از نمایه شدن ضریب نفوذ می گیرند.
اما در مورد این فاکتور تا به حال مسائل زیادی مطرح شده است:
برای مثال در صد کل سایتیشن ها در مورد علوم مختلف متفاوت می باشد و برای مثال در مورد علوم فیزیکی و ریاضی کمتر از علوم بیولوژی می باشد. پس مجلات در علوم مختلف را نمی توان با این فاکتور مقایسه نمود.
مسئله بعدی این است که در محاسبه این میزان از میانگین سایتیشن ها استفاده می شود برای مثال حدود 90% از ضریب نفوذ ژورنال نیچر در سال 2004 مربوط به حدود یک جهارم این مقالات این مجله بوده است ودرنتیجه اهمیت هرکدام از مقالات منتشر شده با مقدار کلی IF متفاوت و در اکثر موارد کمتر بوده است.
مشکلات وقتی تشدید می شود که از این فاکتور نه تنها برای ارزیابی مجلات بلکه برای ارزیابی مقالات در آن ها نیز استفاده شود.برای مثال، مقاله ی A short history of SHELX در مجله ی Acta Crystallographica بیشتر از 6600 سایتیشن دریافت کرد که باعث شد ضریب نفوذ این مجلهدر سال 2008 از 2.051 به 49.926 در 2009 برسد (بیشتر از نیچر و ساینس) جالب اینجاست که رتبه ی بعدی در این مجله مربوط به مقاله ای با 28 ارجاع بود.
در نهایت باید گفت که ضریب نفوذ، یک فاکتور ارزیابی مجلات می باشد و نباید برای ارزیابی فرد یا موسسه استفاده شود.
مقالات مروری ارجاعات بیشتری دریافت کرده و درنتیجه مجلاتی که در این زمینه بیشتر فعالیت می کنند ضریب نفوذ بیشتری کسب می کنند.
بعضی مجلات نیز با سیاست هایی مثل چاپ نکردن مطالعات گزارش مورد و یا حتی با چاپ نکردن خلاصه مقالات سعی در کاهش مخرج معادله ی محاسبه ی ضریب نفوذ دارند. اما به طور جالب مواردی که به عنوان یک مورد قابل سایت کردن در نظر گرفته نمی شوند و در نتیجه در مخرج معادله قرار نمی گیرند اگر در مقاله ای دیگری ارجاع داده شوند، این مقالات نیز می توانند در صورت معادله ی ضریب نفوذ قرار بگیرند.
سیاست دیگر، چاپ مقالات زیاد و یا چاپ مقاله ای که انتظار می رود سایتشن زیادی دریافت کند در اوایل سال تقویمی است که این کار به مقالات، فرصت جمع آوری سایتیشن های زیادتری را می دهد.
از راههای دیگر بازی کردن با سیستم ضریب نفوذ می توان به مجله ی Folia Phoniatrica et Logopaedica اشاره داشت که در سال 2007 در مقاله ی ادیتوریال خود( بر ضد وضعیت علمی نامعقول در برخی کشورها) به تمام مقالات خود در سال های 2005 و 2006 رفرنس داد! و باعث شد میزان ضریب نفوذ این مجله از0.66 به 1.44 برسد البته در سالهای 2008 و 2009 این مجله جزو Journal Citation Reports قرار نگرفت.
ازدیگر موارد، سایتیشن های اجباری ( Coercive citation ) می باشد که ادیتوریال یک مجله برای موافقت با پذریرش یک مقاله در مجله، نویسندگان آن مقاله را مجبور به سایت کردن مقالات مجله ی خود می کنند.
راهکارهای مهم ارائه شده:
در نوامبر 2007، European Association of Science Editors این موضوع را مطرح کرد که ضریب نفوذ تنها برای ارزیابی اثر کلی مجله استفاده شود و نه برای یک تک مقاله و یا محقق و ...
در ژولای 2008، International Council for Science راهکار های زیادی را ارائه کرد مثل کاهش محدودیت تعداد انتشارات در سال برای هر محقق و یا حتی جریمه کردن محقق برای داشتن مقالات اضافی در سال (بریا مثال بیشتر از 20)
و برام جالبه که چرا مطلبی به این مفیدی کامنت!!! نداره.
و اما چند تا نکته:
برای تحت شعاع قرار دادن و اصلاح If پیشنهادات و شاخص های متفاوتی مطرح شده ولی همچنان امروز هم If حرف اول و آخر رو در کیفیت یک مجله (به درست یا غلط) می زنه
در ارتقای If به کارهای ناشرین و یا به اصطلاح publisher ها هم باید توجه کرد، برخی ناشرین بزرگ با برخی روشهای مرموزانه ضریب تاثیر و ارتقا می دن، مثال می خواید، زیاد دور نرید، همین نزدیکاست...
سعی کنیم جز نویسندگانی باشیم که ضریب تاثیر یک ژورنال به خاطر مقاله ما ارتقا پیدا کنه